از چند روز مانده به آغاز ماه مدرسه، بازار نوشت‌افزار ایران به تکاپو افتاده است. بازاری که با مرگ تدریجی نام‌های تجاری قدیمی و خاطره‌ساز نوشت‌افزار ایرانی در سال‌های گذشته، سبب تعطیلی کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی و یا به حداقل تولید خود رسیده‌اند.
با اینکه بیش از ۷۰ درصد ویترین فروشگاه‌ها در اختیار کالاهای غیرایرانی و به‌ویژه اژدهای چینی است، اما هنوز مشتریانی هستند که به سراغ نوستالژی‌های باکیفیت خود مانند خودکار بیک، پارس‌مداد، پاک‌کن پلیکان و… می‌روند. اما پیدا کردن این محصولات ایرانی در بازار مملو از نوشت‌افزارهای بی‌کیفیت خارجی، کار بسیار آسانی نیست.
در حقیقت واردات بی‌رویه انواع نوشت‌افزارهای ارزان و بی‌کیفیت از چین و سایر کشوهای جنوب‌شرقی آسیا از طریق مبادی ورودی رسمی در مقابل قاچاق آن از حجم بالایی برخوردار است و بازار تولید داخلی را تحت تاثیر خود قرار داده و باعث فلج تولیدکنندگان ایرانی شده است و به آنها اجازه عرض‌اندام در برابر محصولات خارجی را نمی‌دهد. از سویی دیگر باعث ورود خسارت به اقتصاد خانواده‌ها از طریق خریدهای تکراری برای تامین کالاهای دانش‌آموزان خود در هر سال نیز شده است. پس اگر سازوکار مناسبی برای واردات محصولات باکیفیت در گمرک تعریف شود و مانع از ورود کالاهای بی‌کیفیت شوند، این امر حداقل کاری است که می‌تواند کمک بزرگی به اقتصاد خانواده‌ها و حمایت از تولید داخلی کند.
با اینکه تولیدکنندگان داخلی ظرفیت خودکفایی در تولید نوشت‌افزار را دارند و رقابت بین محصولات داخلی و خارجی ناعادلانه است، اما یکی از راهکارهای اجباری که برخی درمقابل محصولات مشابه خارجی از آن استفاده می‌کنند، تولید محصولات با برچسب خارجی و ورود آنها به بازار است، زیرا مصرف‌کنندگان به‌راحتی زیر بار خرید جنس ایرانی نمی‌روند و این نشان از ضعف در ایجاد ساختارهای مناسب ایجاد نام تجاری در محصولات ایرانی از سوی تولیدکنندگان و متولیان دولتی است و به مرور زمان سبب برندزدگی مصرف‌کننده داخلی از محصولات ایرانی شده است.
از سویی دیگر، برخی از تولیدکنندگان ایرانی با تنوع و کیفیت مطلوب و نرخ رقابتی پا به عرصه رقابت در بازار نوشت‌افزار گذاشته‌اند و وضعیت بازار نشان از حرکت رو به جلو و بهبود نسبی تولید داخلی در بازار است. در همین راستا بازار دفترهای ایرانی اوضاع بهتری نسبت به بازار کیف مدارس و البته سایر نوشت‌افزارها دارد. زیرا تولیدکنندگان ایرانی توانستند با خرید مواد اولیه با ارز ثابت به تولید دفاتر باکیفیت و رقابت‌پذیر ایرانی با طرح‌های داخلی محبوب بچه‌های ایرانی همچون کارتون و شخصیت‌های درین درین، شکرستان، کلاه‌قرمزی، جناب‌خان و قهرمانان شاهنامه و بازی‌های دیجیتال فارسی و عروسک‌های محبوب ایرانی به ترغیب مصرف‌کننده بپردازند.
در حوزه دولتی، شاهد آن بودیم که سختگیری‌های دهه ۷۰ در جهت حمایت از محصولات داخلی منجر به رونق تولید شد که امروز از آن تولیدات به عنوان تولیدات نوستالژی مدارس یاد می‌شود. اما در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ با رشد چشمگیر واردات نوشت‌افزارهای بی‌کیفیت در بازار، شاهد روزهای حمایت نکردن دولتی‌ها از تولید داخلی بودیم. به‌طور نمونه براساس آمار گمرک در ۴ ماه نخست سال ۱۳۹۶ بیش از ۵/۶ میلیارد تومان مدادتراش و تیغه آن وارد ایران شده است.
حال در سالی که رهبر معظم انقلاب نسبت به حمایت از تولید داخل از طریق ممانعت از واردات آنچه در ایران تولید می‌شود، تاکید داشته است و از سویی بازار نوشت‌افزار ایران از قابلیت ویژه در تامین نیازهای بازار با تولید محصولات باکیفیت و اشتغالزایی جوانان برخوردار است، از این‌رو مسئولان اقتصادی و تجاری دولت دوازدهم باید در این زمینه نگاه ویژه‌ای در فرهنگ‌سازی و حمایت از تولیدات داخلی از طریق تنظیم بازار و کنترل واردات و همچنین کنترل قاچاق در سطح عرضه، داشته باشند تا در آینده ضمن اعتماد مردم به تولیدات نوشت‌افزار با آرم ساخت ایران، بخش تولید در این حوزه به عنوان صادرکننده نمونه و مطمئن در منطقه شناخته شود.
* حمیدرضا یعقوبی آوینی – کارشناس ارشد کسب‌وکار
دیدگاه شما