^{اهمیت بنادر در حمل و نقل دریایی}

امروزه حمل و نقل دریایی کالاها نقش کلیدی در تجارت خارجی به ویژه تجارت فرا قارهای جهان دارد و یکی از حلقه‌های اصلی در حمل و نقل دریایی، بنادر می‌باشند که بزرگترین مبادی ورود و خروج کالاها به کشورها هستند. بنادر ایران در دریای خزر، دریای عمان و خلیج فارس به عنوان دروازه‌های ارتباطی کشور در کنار راه‌های جاده ای‌، ریلی و هوایی در مسیر کریدورهای بین المللی شمال جنوب و شرق و غرب می باشد.

در سرتاسر جهان، بنادر هر کشور حکم دارایی‌های راهبردی و نامشهود ملی را دارند. لذا کشورهایی که بتوانند مطابق میل بازار و مشتریان و همگام با تکنولوژی روز، مسیر توسعه و بهبود بنادر خویش را بپیمایند و جایگاه بهینه و بهره‌ور را نه تنها برای خود، بلکه برای ذینفعان نیز در بازار رقابتی جهانی فراهم آورند، بسیار معدودند. وجود بنادر کارا و فعال، علاوه بر این که می‌توانند به متنوع‌سازی اقتصادی منجر شود، نقش بسیار ارزشمندی را در کاهش بهای تمام شده کالاها ایفا می‌کنند.

حال با گسترش و توسعه حمل و نقل کانتینری و ظهور بنادر نسل سوم، بنادر ایران باید با تقویت کارکردهای بازرگانی و صنعتی در کنار کارکردهای خدماتی و با استفاده از فناوری اطلاعات و دانش فنی روز در ارتقای بهره‌وری ارائه خدمات بندری و ارائه خدمات یکپارچه با ارزش افزوده همچون توسعه فعالیت‌های لجستیکی و تمرکز حلقه ها و مُدهای حمل و نقل، شکل دهی ترمینال‌ها و مراکز توزیع بار، ارائه خدمات متنوع با ارزش افزوده و… از مراکز خدمات کالایی، به بازار کالایی تبدیل شوند و محدوده عملکرد این بنادر به محدوده‌های همجوار در پسکرانه‌ها و مراکز توزیع داخلی گسترش یابد تا از طریق این روش و راهبردی موثر نسبت به ایجاد مزیت رقابتی پایدار اقدام شوند.

^{موقعیت استراتژیک ایران}

ایران، از جمله کشورهایی است که به لحاظ موقعیت استراتژیک بسیار مناسب، علاوه بر در اختیار داشتن منابع و ثروت‌های ملی خدادادی، از مزیت ترانزیتی فوق العاده‌ای به عنوان عامل توسعه ترانزیت و تجارت در منطقه بهره‌مند است که می‌تواند با گسترش شبکه حمل و نقل جاده ای و ریلی و ارتباط مطمئن و کارآمد از این مزیت در راستای درآمدهای ارزی و ارتقای موقعیت استراتژیک خود در منطقه به نحو مطلوب استفاده کند. ارتباط ایران با ۱۵ کشور جهان از طریق مرزهای آبی و خاکی می‌تواند به عنوان پل ارتباطی میان این کشورها با یکدیگر و سایر مناطق جهان ایفای نقش نماید.

قرار گرفتن در مرکزیت جغرافیایی کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو)، قرار گرفتن در مسیر تلاقی دو کریدور مهم  ترانزیتی «شمال به جنوب» و «شرق به غرب»، برقراری ارتباط ترانزیتی شرق آسیا و آسیای میانه از طریق محور ترانزیتی شرق کشور به خاورمیانه و شرق اروپا، دسترسی به آب‌های آزاد از جمله دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب، در اختیار داشتن بنادر با توانمندی بالای عملیات بندری، در اختیار داشتن ناوگان دریایی با ۲۵۴ فروند انواع کشتی تجاری و باری و احراز رتبه بیستم و دوم در سطح جهان با ظرفیت ۲۰ میلیون تن، امکان بهره‌مندی از بسترهای حمل و نقل چند وجهی و سیستم گسترده حمل و نقل هوایی، دریایی، ریلی و جاده‌ای و… از جمله مزیت‌های مهم در ارائه خدمات ترانزیت کالا و انرژی به کشورهای هدف قلمداد می‌شود که در نتیجه علاوه بر رشد سهم ایران از کل ظرفیت حمل بار دریایی جهان به بیش از یک درصد، سبب کاهش هزینه‌ها و خطرهای تجاری برای شرکای ترانزیتی کشور خواهد شد.

^{توسعه اقتصادی دریا محور}

اقتصاد ایران در کنار توجه به اصول درآمدهای مالیاتی و امثال آن، نیازمند توسعه حمل و نقل بالاخص بخش دریا پایه است. چراکه بنادر می توانند از محل انجام ارائه خدمات به شرکت های کشتیرانی، حمل و نقل و تجار و صاحبان کالا در کنار ایجاد شبکه بانکرینگ و سوخت رسانی به کشتی های بین المللی و همچنین حوزه کشتی سازی و تعمیر کشتی و… ضمن سودآوری و کارآمدی به عنوان قطب‌های توسعه یا موتورهای رشد منطقه‌ای عمل کنند و با افزایش قدرت اشتغال زایی و ایجاد ارزش افزوده و توزیع مجدد درآمدها، اهداف توسعه در مناطق بندری را تأمین کنند.

همچنین پسکرانه‌های بندری نیز به طور چشم گیری تحت تأثیر کارکردهای جدید در بنادر، درگیر فعالیت‌های مستقیم و غیرمستقیم مربوطه می شوند. به عبارت دیگر تغییر کاربردها و وظایف بنادر کشور از بارانداز کالا به هاب لجستیکی از سویی برای اقتصاد ملی و منطقه‌ای ایجاد منافع کرده و از طرف دیگر شرایط حفظ موقعیت کشور را در شبکه حمل و نقل و تجارت پایدار و همچنین زمینه‌های تولید ارزش افزوده و توسعه اقتصادی دریا محور کشور را فراهم می‌نماید.

منبع: روزنامه صمت – شماره ۲۰۹۳- صفحه ۱۶ – ۱۳ تیر ۱۴۰۱