چرا تولیدکنندگان ایرانی روز به روز بازار فروش خود را بیشتر از دست می‌دهند؟ برای پاسخ به این پرسش ممکن است بگویید موانعی از جمله تحریم‌ها، نظام ارزی و ریالی کشور، کمبود مواد اولیه، ناهماهنگی در زیرساخت‌ها، فشارهای دولت و… بیشترین تاثیر را بر واحدهای تولیدی و کسب‌وکارهای مربوط دارند و نخست باید این موانع برداشته شوند تا تولیدکنندگان با خیال راحت محصولات‌‌شان را به‌دست مصرف‌کنندگان داخلی و خارجی برسانند.
به‌عنوان نمونه، یک واحد تولیدی در ایران قصد دارد به کشورهای اطراف محصولات خود را صادر کند. حال پرسش این است که سیستم رهبری دلال‌ها در بازار ایران و بازارهای بین‌المللی چگونه مانع رشد اقتصادی و صادرات خواهد شد.
زمانی که دلال‌ها و واسطه‌هایی که بود و نبودشان تفاوتی در نیاز متقاضی ایجاد نمی‌کند، به واحدهای تولیدی و صنعتی خط‌مشی می‌دهند، به‌طور ناخودآگاه این واحدها را به سمت تولید با محوریت نرخ بدون توجه به کیفیت و مزیت رقابتی سوق خواهند داد و این بدترین بلایی است که می‌تواند بر سر یک واحد تولیدی بیاید. حال چرا در ایران دلالی درآمدزا است، این موضوع دلایل مهمی دارد که دولتمردان باید آنها را کنترل کنند.
نخستین دلیل رشد سرطانی دلالی در ایران، تورم است. وجود این شاخص اقتصادی باعث می‌شود مردم عادی به احتکار روی بیاورند و انتظار تورم بیشتری برای آینده نزدیک داشته باشند. راهکارها و چگونگی کنترل تورم یک بحث تخصصی است که باید کارشناسان و مدیران نظام اقتصادی و پولی کشور به آن بپردازند. اما دومین دلیل رشد دلالی در کشور نبود بستر بازاریابی و برندسازی (برندینگ) است که اگر به این موضوع توجه و به‌خوبی برنامه‌های مربوط پیاده‌سازی و اجرا شود، می‌تواند منجر به حذف این شغل نه‌چندان شریف شده و واحد تولیدی و کسب‌وکارهای اقتصادی سودآوری شود و این یکی از موضوع‌‌هایی است که در بازارهای بین‌المللی و صادراتی به آن نیاز خواهیم داشت.
سومین دلیل برای حضور دلال‌ها در بازار ایران و بازارهای بین‌المللی، وجود بستر فروش رابطه‌ای و رانتی است؛ یعنی در بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها، کسانی هستند که تصمیم‌ها و انتخاب خرید محصولات برعهده آنها است و روز به روز هم طمع آنها افزایش می‌یابد و فردی که باعث ایجاد این رابطه شده، سود بیشتری از واحد تولیدی درخواست می‌کند و این ماجرا تا زمانی که کمترین ارزش‌افزوده برای واحد تولیدی وجود داشته باشد، ادامه پیدا خواهد کرد. این دلایل باعث وفور دلالی در ایران شده که برای حذف آن لازم است واحدهای تولیدی و صنعتی به بازاریابی مستقل و برندسازی روی بیاورند و خودشان بدون نیاز به‌واسطه، در بازار ایران و بازارهای بین‌المللی عمل کنند.
شاید بسیاری از شما با خواندن این مطالب بگویید که انگار در بازار نیستی و نمی‌دانی یک کسب‌وکار چگونه مدیریت می‌شود؛ اگر خودمان بازاریابی و برندسازی کنیم، هزینه‌های‌مان سر به فلک می‌کشد و یک دلال می‌تواند برای ما بفروشد و بخشی از آن را بردارد و این موضوع هیچ اشکالی ندارد. با این روش نه‌تنها کسب‌وکار شما در بدترین شکل ممکن از بین خواهد رفت، بلکه ضربه‌ای که به اقتصاد می‌زنید از بدترین خیانت‌های تاریخی، بدتر است. این رویکرد در بلند‌مدت خود را نشان می‌دهد.
برندسازی و بازاریابی درست، به هیچ عنوان با تبلیغات و روش‌‌های هیجانی اجرا نمی‌شود و هنر یک مشاور برندسازی در مرحله نخست، کاهش شدید هزینه‌های تبلیغات است وگرنه هر فردی می‌تواند با هزار میلیارد پول بی‌زبان یک برند (نام و نشان تجاری) را در ذهن مخاطب بنشاند و او را به‌طور هیجانی ترغیب به خرید کند، اما در نهایت عمر این برند وابسته به همین هیجان‌های القایی خواهد بود. اگر فروش خود را وابسته به این زامبی‌های اقتصادی کنید، اتفاقی که برای برند تجاری شما می‌افتد، بسیار دردناک خواهد بود و کسب‌وکارتان سرانجام خوبی نخواهد داشت، زیرا آنها هویت کسب‌وکار شما را در راستای منافع خودشان تغییر خواهند داد و همین اتفاق به ظاهر ساده، شما را از بازار حذف می‌کند. برند یا کسب‌وکاری که در دام رقابت قیمتی افتاده و روز به روز در این باتلاق فرو می‌رود، در نهایت غرق می‌شود.
* حمیدرضا یعقوبی آوینی – کارشناس ارشد کسب و کار
دیدگاه شما